پای کشاورزی هوشمند در مازندران می لنگد! - عاشقان علم الکترونیک

اگر حدود یک قرن قبل و یا نه، کمتر از 40 سال پیش، فردی به این موضوع فکر می کرد که روزی خواهد رسید تمامی فعالیت های کشاورزی هوشمند و با کنترل انسان ها صورت می گیرد، در ابتدا وی را فردی تخیلی و تصورات او را ناشی از خیال پردازی می پنداشتند.

هنوز هم پدربزرگان و بعضی از پدران مان تعریف می نمایند که چگونه با گاو و یا اسب های قوی هیکل، اراضی کشاورزی خود را سخم می زدند و زمین کشاورزی خود را برای یک فصل برداشت محصول آماده می کردند.

هر چند همچنان بعضی از اراضی کشاورزی بالادست و کوهستانی که ادوات کشاورزی، راهی برای رسیدن به آنجا را ندارد، با گاوآهن شخم زده می شوند اما باید گفت، دیگر تصورات افراد یک قرن پیش، تخیل و تصور واهی نیست و به حقیقت پیوسته است.

امروز حتی این تصور، از حالت ماشینی شدن نیز عبور نموده و کشاورزی از گاو، اسب و ماشین آلات سخت و عظیم الجثه، به کشاورزی هوشمند رسیده است.

کشاورزی هوشمندی که هنوز هم نتوانسته به صورت 100 درصدی جای انسان را در سیر تکامل کشاورزی بگیرد اما امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا، جای امور سنتی را گرفته و به ازای آن راندمان محصول نیز به شدت افزایش یافته است.

محققان بر این باورند که به احتمال فراوان، به زودی با کشاورزی هوشمند، انسان دیگر به شکل سابق، در زمین کشاورزی فعالیت نخواهد داشت و نوع کار آنها در کشت محصولات با تغییرات ماهیتی رو به رو خواهد شد.

مزیت های کشاورزی هوشمند

داوود کلانتری عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در این زمینه در گفت وگو با خبرنگاران به موضوع کشاورزی هوشمند اشاره نمود و گفته که کشاورزی هوشمند، نوعی کشاورزی محسوب می گردد که در آن پارامترهای موثر فراوری محصول، کاملا قابل کنترل باشند.

وی کنترل میزان درجه حرارت، روشنایی، رطوبت، کود و مواد مغذی در گلخانه یا آفات گیاهی و مقدار آب تحویلی براساس نیاز گیاه در مزرعه را از مزیت های این نوع از کشاورزی برشمرد و معتقد است که تمام عواملی که در فراوری محصول دخالت دارند، به شیوه مدرن و با یاری ماشین آلات صنعتی مدیریت می شوند.

نکته قابل بیان اینجا است که با وجود این مزیت ها نه تنها، انسان به طور کامل از این نوع کشاورزی حذف نشده، بلکه همانطور که در بالا شرح داده شد، ماهیت کارشان تغییر می نماید. همچنین باید به این موضوع توجه کرد که به کارگیری کشاورزی هوشمند در گلخانه با مزرعه متفاوت است.

در کشاورزی گلخانه ای معمولا شرایط به آسانی قابل کنترل است. کلانتری معتقد است، به طورمثال در داخل گلخانه ریل هایی تعبیه می گردد و بر روی آن ربات هایی قرار می گیرند که وظیفه کنترل دما یا رطوبت، برداشت، تصویربرداری، سمپاشی و... را برعهده دارند.

نکته دیگری که باید به آن اشاره نمود این است که در این نوع کشاورزی در داخل مزارع باید از همان مرحله ابتدایی یعنی آماده سازی زمین، متناسب با نوع گیاه، از سیستم آبیاری، سنسورهای رطوبت سنج، ماشین آلات مخصوص کاشت و برداشت و غیره استفاده کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با اشاره به این نکته مهم، تاکید می نماید: از همان ابتدا باید بسترسازی اصولی و مکانیزه انجام گردد.

آینده کشاورزی در ایران و مازندران

اینکه امروزه دنیا به دنبال استفاده و بهره داری از کشاورزی هوشمند خواهد رفت شکی نیست اما اینکه به چه میزان این موضوع در کشورمان و به ویژه مازندران مستعد کشاورزی، اجرایی خواهد شد، شاید به زمان نیاز داشته باشد.

کلانتری در این باره معتقد است کشاورزی آینده به سمت روش گلخانه ای خواهد رفت چرا که با توسعه گلخانه ها، سوددهی کشاورزی هوشمند افزایش پیدا می نماید واز آنجایی که کشاورزان براساس میزان سود محصول، ممکن است تغییر کاربری دهند، بنابراین گرایش به سوی احداث گلخانه ها بیشتر خواهد شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به یک نکته مهم دیگر نیز اشاره می نماید: امروزه کشاورزان از سطح اطلاعات بالا و به روز برخوردارند، نگرش کشاورزان با افزایش میزان آگاهی و ارتباط با متخصصان زراعت از کشاورزی سنتی به کشاورزی هوشمند تغییر نموده است. کشاورزان با هدایت کارشناسان در هوشمندسازی می توانند محصولات استراتژیک با سودآوری بالا فراوری نمایند.

پای کشاورزی هوشمند در مازندران می لنگد

به گزارش خبرنگاران، به نظر می رسد، حداقل در مازندران، در هوشمندسازی کشاورزی، یک جای کار می لنگد، به عنوان مثال، اعطای تسهیلات بدون کار کارشناسی و با یک نسخه برای تمامی اراضی کشاورزی در این استان، می تواند با اصل هوشمندسازی کشاورزی در تقابل باشد.

عضو گروه مهندسی بیوسیستم دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی ساری نیز در این زمینه از نحوه عملکرد جهاد کشاورزی مازندران گله مند است و می گوید: جهاد کشاورزی پیش از اعطای تسهیلات یکسان به تمام کشاورزان، باید با یاری متخصصان و پژوهشگران دانشگاهی، مساحت زمین، نوع خاک، محصول و میزان سودآوری را آنالیز نمایند و سپس مطابق با آن شرایط، برای خرید ماشین آلات کشاورزی تسهیلات داده گردد.

کلانتری به این موضوع تاکید ویژه ای دارد که جهاد کشاورزی باید از دانش پژوهشگران و اساتید دانشگاه در جهت توسعه کشاورزی استفاده کند و از آنها راه حل بگیرد، چرا که اطلاعاتی که ازسوی دانشگاهیان به جهاد کشاورزی داده می گردد در اختیار متخصصین زراعت قرار می گیرد و سپس این متخصصان با آنالیز شرایط محیط کشاورزی، بهترین و سودمندترین نوع محصول و روش های نوین کشت را به کشاورزان منتقل نمایند، اینگونه زنجیره تعامل بین دانشگاهیان، جهاد کشاورزی، متخصصین و کشاورزان ایجاد می گردد.

مازندران؛ الگویی برای اجرای کشاورزی هوشمند در کشور

این استاد دانشگاه از سوی دیگر، عدم تمرکز کشاورزی در یک نقطه را از دیگر اشکالاتی دانست که به هوشمندسازی آسیب خواهد زد، وی معتقد است مازندران قطب کشاورزی کشور است، اگر مسئولان سرمایه گذاری کشاورزی را در این استان متمرکز کند، با توجه به ظرفیت و استعداد بالا می توان به هوشمندسازی کامل آن اقدام کرد تا پس از عملیاتی کردن کشاورزی هوشمند الگویی برای سایراستان ها باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی به یک موضوع مهم دیگر نیز اشاره می نماید: بازار روسیه به شدت به محصولات مازندران علاقه مند است، محصولات قابل کشت در این استان منحصربفرد است و می توان علاوه برتوزیع در داخل به کشورهای همسایه همانند ترکیه، عراق و روسیه هم صادر کرد این امر ارزآوری و بازگشت سرمایه به کشور را در پی دارد.

حذف انسان در مدل کشاورزی هوشمند؟

وی به حذف فعالیت انسان در کشاورزی هوشمند نیز اشاره و اظهار داشت که در این نوع کشاورزی، نیاز به نیروی کارگر کمترمی گردد اما از بین نمی رود بلکه سود کشاورز به طور چشمگیری افزایش می یابد ونیروهای جدیدی در سایر بخش ها از آن بهره مند می شوند.

کلانتری به کشور آلمان اشاره می نماید و می گوید: در کشور آلمان کشاورزی سنتی تا اندازه بسیار زیادی حذف شده است و به صورت صنعتی انجام می گردد. در کشاورزی صنعتی برای ساخت تجهیزات و ابزارآلات تعداد زیادی افراد به کار گرفته می شوند و میزان فراوری محصول افزایش می یابد. با فراوری بیشتر، سرمایه گذاران کارخانه های فرآوری محصولات بیشتری را تاسیس می نمایند که به نیروی کار بیشتری هم نیاز دارند.

کشاورزی هوشمند و رابطه آن با تغییر اقلیم

از سویی دیگر، محققان معتقد هستند توجه به کشاورزی هوشمند در بحث تغییر اقلیم بسیار حائز اهمیت است. بهنام دهقانی فارغ التحصیل گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس چندی پیش در جلسه هم اندیشی استادان دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس گفته بود که کشاورزی هوشمند منطبق بر تغییر اقلیم رویکردی با هدف انجام اقدامات مورد نیاز برای تبدیل و تغییر سیستم های کشاورزی با توجه به تغییرات آب و هوایی است.

وی معتقد بود که با تغییر اقلیم ضرورت تغییر در کشاورزی و فراوری غذا امری اجتناب ناپذیر است. فائو برای مقابله با بحث تغییر اقلیم پیشنهاد کشاورزی هوشمند منطبق بر تغییر اقلیم را پیشنهاد نموده است که سه هدف اصلی دارد و شامل افزایش بهره وری و درآمد کشاورزی، تطبیق و ایجاد مقاومت در برابر تغییرات اقلیم و کاهش گازهای گلخانه ای است.

این در حالی است که چندی پیش محمدرضا داوری دکترای اکولوژی زراعی در گفت وگو با خبرنگاران، گفته بود که این نوع کشاورزی افزایش فراوری و درآمد کشاورزی پایدار، تطبیق و ایجاد مقاومت در برابر تغییرات آب و هوا و کاهش و یا از بین بردن انتشار گازهای گلخانه ای را ممکن می نماید.

داوودی معتقد بود که تطبیق و ایجاد مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی و همچنین کاهش و از بین بردن گازهای گلخانه ای دو رکن دیگر این روش است.

این استاد دانشگاه به این نکته نیز اشاره نمود که نتایج حاصل از تحقیقات، از دخالت 95 درصدی انسان در شرایط اقلیمی حکایت می نماید و کمتر از پنج درصد از تغییرات ناشی از عوامل طبیعی از قبیل آتشفشان ها و آتش سوزی جنگل ها است.