زنان برنده میدان مبارزه با کرونا - عاشقان علم الکترونیک

اما مشکل اینجاست که در بسیاری حوزه ها عملاً شاهد توازن جنسیتی نیستیم که یکی از این بخش ها حوزه علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) است؛ موضوعی که هرسال در ماه مارس که روز جهانی زن را در دل خود جای داده مورد بررسی قرار می گیرد و کشورهای مختلف جهان گزارشی از شرایط شغلی زنان و شکاف های جنسیتی در مشاغل مرتبط با حوزه آی سی تی و علوم مختلف ارائه می دهند. تازه ترین آمارها نشان می دهد با وجودی که شاهد تغییر جدی در شرایط زنان در این زمینه نیستیم اما به نظر می رسد از اوایل سال 2020 و درگیری بشر با ویروس کرونا، برگ برنده به دست زنانی افتاده است که با کووید 19 به مبارزه برخاسته اند.

زنان و فراوری واکسن

توازن جنسیتی علاوه بر این که یک حق اساسی و پایه برای زنان محسوب می گردد، می تواند به تحقق توسعه پایدار در جهان نیز یاری کند که نمونه مسلم آن، پاندمی کرونا بوده است. گزارش مؤسسات پژوهشی مختلف نشان می دهد زنان در صف نخست مقابله با کووید19 ایستاده اند و پیروزیت های بسیاری نیز کسب نموده اند. به عنوان مثال یک تیم در دانشگاه آکسفورد به رهبری پروفسور سارا گیلبرت یکی از نخستین گروه های تحقیقی جهان بودند که به آزمایش های انسانی و بالینی برای واکسن کرونا پرداختند و در نهایت واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد را با 90 درصد اثربخشی، طراحی کردند. در آلمان نیز یک زن ترک تبار با نام اوزلم توره چی خوش درخشید تا در حوزه فراوری واکسن پیشتاز باشد. در BioNTech، کمپانی ای که توسط این زن و شوهرش اوغور شاهینبنیانگذاری شده، نخستین واکسن کرونا برپایهRNA طراحی و فراوری شد.

اما این تنها کوشش برای ساخت واکسن نبود که زنان را در سال 2020 در حوزهSTEM فعال تر و برجسته تر کرد بلکه در سازمان جهانی بهداشت نیز این زنان بودند که حرف های علمی شان بیش از بقیه شنیده شد که از جمله آنها می توان به دکتر سامیا سوامیناتان و دکترکاترین اوبرین اشاره نمود.

مقابله زنان با اخبار جعلی

با توجه به انتشار اخبار جعلی و فیک گسترده درباره بیماری کرونا و راه های انتقال آن، روش های درمانی و همچنین اخبار نادرست درباره واکسن کرونا، باز هم زنان در عرصه مقابله با این اخبار غلط، در خط مقدم قرار گرفته اند. با پشتوانه سازمان ملل یک تیم از زنان و مردان دانشمند و محقق در زمینه واکسن کرونا با نام Team Halo ایجاد شد تا با اخبار جعلی در زمینه کرونا مقابله گردد که زنان استقبال مناسبی از این ابتکار سازمان ملل کردند به صورتی که بیش از 50 زن دانشمند در این گروه حضور داشتند و البته دائم هم بر تعداد این زنان اضافه کرده شد. این گروه از داوطلبان با فراوری ویدئوهای کوتاه در تیک تاک و اینستاگرام، همه کوشش خود را به کار گرفتند تا نقش شان را در فراوری واکسن کرونا شرح دهند و به این ترتیب ذهن مردم را از اخبار جعلی درباره این واکسن ها پاک نمایند. البته فعالیت توئیتری این گروه نیز کمتر از فعالیت تیک تاک و اینستاگرام آنها نبود و کوشش کردند تا شبکه های اجتماعی پرطرفدارتر در میان مردم جهان را به عنوان جبهه ای مقابل افرادی معرفی نمایند که دست به انتشار اخبار نادرست می زنند.درواقع Team Halo کوششی برای همکاری دانشمندان سراسر جهان و حمایت از آنهاست تا سریع تر بتوانند مردم را درباره واکسن کووید19 متقاعد نمایند. به این ترتیب هر دانشمندی در جهان که در زمینه واکسن کرونا تحقیقاتی دارد می تواند به این تیم ملحق گردد تا یاری کند مردم ایمن و مؤثر بودن واکسن های کرونا را باور نمایند.

امیدهای یک زن 24 ساله

کمپانی های مبتنی بر تکنولوژی هم با فراوری اپلیکیشن هایی برای ردیابی گسترش کرونا، نقشی اساسی در مقابله با کووید19 داشته اند که بعضی از این کمپانی های پیروز، توسط زنان اداره می گردد. یکی از این کمپانی ها 5LAB در تایلند است که پیروز شد نخستین ردیاب کرونا را در پایتخت این کشور ایجاد کند و 8 میلیون فرد ساکن بانکوک از تازه ترین اخبار واطلاعات درباره این پاندمی به صورت لحظه ای آگاه شوند. اما چه کسی پشت این فناوری واقع شده است؟ یک زن کدنویس 24 ساله به نامرامیدا جونگ پایسال که پیش از این نیز کوشش بسیاری برای نشان دادن خود در جامعه مردانه تکنولوژی تایلند داشت و حالا در میانه بحران کرونا به پیروزیتی عظیم دست یافته است.

رامیدا اما از شرایط شغلی زنان تایلند در زمینه STEM رضایت ندارد و می گوید: زنان در تایلند موقعیت های کمتری در شغل های مرتبط با تکنولوژی دارند و همه چیز از جایی شروع می گردد که همه اعتقاد دارند زنان، احساسی و مردان منطقی هستند به همین دلیل این شغل ها کاملاً مردانه هستند؛ این شروع شکاف جنسیتی در این حوزه در تایلند است.

وی ادامه داد: کرونا نحوه زندگی مردم را از خرید و بانکداری گرفته تا تفریح و سرگرمی، مشاوره با پزشک، شرکت در کلاس های ورزشی و ویدئوکنفرانس ها و... تغییر داده و حالا دیگر بیشترمردم از پلتفرم های آنلاین بهره می گیرند. به نظر هم نمی رسد پس از خاتمه بحران کرونا هم بسیاری از این عادات ترک گردد که این فرصتی عظیم برای زنان حوزه تکنولوژی در سراسر جهان محسوب می گردد تا خود را نشان دهند. وی اضافه کرد: این بحران نشان داد که زنان جدا از موضوع های مرتبط با کووید19 می توانند از دیگر توانمندی های تکنولوژی هم استفاده نمایند. به عنوان مثال در طول قرنطینه زنان توانستند از اپلیکیشن هایی استفاده نمایند که به آنها یاری می کرد تا خشونت های خانگی را گزارش نمایند و از فاجعه های احتمالی جلوگیری گردد. ما همچنان به زنان بیشتری در حوزه تکنولوژی احتیاج داریم اما از آنجا که بسیاری از زنان جهان هنوز به اینترنت دسترسی ندارند، احتمالاً زمان زیادی طول می کشد تا شاهد برابری جنسیتی در این حوزه و شغل های مرتبط با آن باشیم.

زنان؛ 33 درصد محققان جهان

هرچند بسیاری تصور می نمایند شرایط اشتغال زنان در حوزه تکنولوژی و علوم مختلف در کشورهای پیشرفته مناسب است اما باید گفت واقعیت چیز دیگری است. طبق گزارش یونسکو تنها 33 درصد محققان جهان زن هستند و کمتر از 30 درصد زنان تحصیلات عالیه مرتبط با STEM را انتخاب می نمایند. طبق این گزارش، به طور کلی میزان ثبت نام در رشته های دانشگاهی مرتبط با آی سی تی در جهان بسیار کم و حدود 3 درصد است که این رقم برای علوم طبیعی، ریاضیات و آمار به 5 درصد و برای مهندسی هم به 8 درصد می رسد.

در این گزارش دو کشور پیشرفته استرالیا و بریتانیا را مورد بررسی قرار می دهیم. یکی از مشکلاتی که نمی توان در استرالیا بر آن چشم پوشید این است که در این کشور شاهد شکاف جنسیتی بسیار زیاد در عرصه فناوری هستیم و تعداد زنان کمتری نسبت به مردان در رشته هایSTEM ثبت نام می نمایند. همچنین طبق آخرین تحقیق مؤسسات پژوهشی RMIT وDeloitte Access Economics اگر استرالیا شکاف مهارت های دیجیتال و همچنین شکاف جنسیتی موجود در این بخش را مدیریت نموده و کاهش دهد، می تواند یک موتور محرکه بسیار قوی برای رشد کسب و کارهای صنعت فناوری باشد و به این ترتیب به اقتصاد این کشور یاری می نماید که تا سال 2025 حدود 10 میلیارد دلار رشد کند. البته باید گفت که در این کشور در طول پاندمی کرونا شغل های مرتبط با مهارت های برنامه نویسی، ریاضیات، تکنولوژی و بررسی داده سریع ترین رشد را داشته اند و البته زنان بسیار خوش درخشیده اند.بریتانیا نیز شرایط مناسبی از نظر اشتغال زنان در حوزه STEM ندارد. در حال حاضر تنها 24 درصد از کل نیروهای کار حوزه STEM در بریتانیا زن هستند که اگر بخواهیم به حوزه آی تی نگاهی بیندازیم، این رقم به 16 درصد می رسد. ازسوی دیگر این شکاف جنسیتی در حوزه علوم و تکنولوژی به اینجا ختم نمی گردد و وقتی پای مدیریت به میان می آید، می بینیم که تنها 5 درصد آنها در پست ها و رده های مدیریتی جای گرفته اند. یکی دیگر از مواردی که در بریتانیا محققان به آن توجهی ویژه داشته اند، این است که مردان سیاهپوست و آسیایی، سهم کمتری نسبت به مردان سفیدپوست در شغل های مرتبط باSTEM دارند و شرایط زنان رنگین پوست بسیار وخیم تر است. شکاف جنسیتی در هر صنعتی موضوعی مهم به شمار می رود اما این مشکل در حوزه آی تی و علوم بیشتر دیده می گردد. تنوع جنسیتی یکی از کلیدهای حیاتی ابتکار و نوآوری است بنابراین چنین شکاف و عدم توازن جنسیتی مشکل عظیمی محسوب می گردد. با این که بریتانیا پیروز شد در برنامه ریزی های خود از 2016 تا 2020 با وجود شیوع کرونا پیروز عمل کند و در سال 2020 شاهد فعالیت شغلی یک میلیون زن در حوزه STEM بوده ایم ولی این تنها بخش کوچکی از یک پازل عظیم است و باید کوشش های بیشتری صورت بگیرد.