پرونده: برانکو؛ قبل و بعد، خوب و بد - عاشقان علم الکترونیک

سپهر صفاری ، برانکو ایوانکوویچ فروردین 94 وارد ایران شد. قبل از او پرسپولیس شاید بدترین زمان خود را سپری می کرد؛ رفت و آمد مدیران با باگ های اقتصادی، ناکارآمد در اداره تیم و حتی در مواقعی متهم به یاری اقتصادی به رقیب. برکناری زشت و غیرحرفه ای علی دایی بعد از بهترین بازی تیمش که البته نتیجه آن مطلوب نبود و حضور درخشان به شکلی نادرست در تمرینات، بازی بد تیمش، مصاحبه هایی به دور از شأن نام پرسپولیس و شائبه حضور بازیکنان با درجه کیفیت پایین به خواست ویژه سرمربی چکیده به یاد مانده از دوران پرسپولیس پیش از برانکو است. زمانی که برانکو به پرسپولیس آمد نخستین جرقه برای منتقدان همیشگی اشاره به بدهی اقتصادیاتی برانکو مربوط به زمان سرمربیگری در تیم ملی بود. جایی که بعد از آخرین بازی حتی به ایران بازنگشت. صاف کردن این بدهی توسط مدیران وقت پرسپولیس تقبل شد. اینکه این بدهی پرداخت شد یا به واسطه لابی ها از سیستم اقتصادیاتی حذف شد نه مهم است و نه فرقی در اصل قضیه دارد. به هر حال حضور برانکو برای پرسپولیس، علاوه بر حقوق و دستمزد، پاک کردن یک بدهی اقتصادیاتی هم بود.

حقوق برانکو برای سال اول و البته آن چند بازی باقیمانده سرانجام فصل 94-93 به روایات مختلف حدود 750 هزار دلار بود. رقمی که آن زمان معادل 5،2 میلیارد تومان بود. می توان نتیجه گرفت که رقم قرارداد برانکو برای فصل فوتبالی 95-94 حدود 2 میلیارد تومان بوده که همسطح مربیان وطنی مانند دایی و قلعه نویی قرار می گرفته است. نتیجه حضور برانکو اما در همان فصل اول از نظر غیرجدولی بی نظیر بود. زمانی که پرسپولیس با برانکو نازل ترین جایگاه دوران حضور خود در لیگ برتر را تجربه می کرد حمایت تماشاگران از روی سکوها بی سابقه بود. اوضاع فنی پرسپولیس با برانکو روز به روز بهتر می شد و عوامل مختلف نظیر کم دقتی در گلزنی و البته در داوری ها امتیازات را از پرسپولیس دورتر می کرد. شوک فوت کاپیتان نوروزی در آن مقطع را هم از یاد نبرید. پرسپولیس نیم فصل دوم اما متفاوت بود؛ بردهای پیاپی و بازی های هجومی و زیباتر این بار همراه با نتیجه. شیرینی سرانجام فصل اما به خاطر قهرمانی نبود. بهترین اتفاق و احتمالا آغاز پیروزیت پرسپولیس برانکو زمانی بود که صد هزار تماشاگر حاضر در آزادی به جای اعتراض به قهرمانی از دست رفته در روز آخر، نایب قهرمان را یک صدا تشویق کردند. حرفه ای ترین تماشاگران تاریخ فوتبال ایران آن روز آنجا نبودند تا همزمان با اشک و آه و حسرت برای نایب قهرمان شایسته هورا بکشند. همان تماشاگران عادی همیشگی بودند که به خوبی روند تیم را دیده بودند و از بازی خوب تیمشان لذت برده بودند. پرسپولیس در آن سال 15 برد و 9 تساوی داشت و به خاطر تفاضل گل از قهرمانی باز ماند. پرسپولیس برانکو آن سال در جام حذفی هم مقابل ذوب آهن و در اصفهان قافیه را باخت. باختی که اشتباه مسلم داور در اخراج دروازه بان ذخیره پرسپولیس در آن تأثیر داشت. برانکو تا سرانجام آن فصل از مجموع 3 دربی 2 تا را برد و یکی را در دقایق سرانجامی مساوی کرد. بردهایی که هر کدام شیرینی خاص خود را داشتند.

سال دوم و سوم برانکو در لیگ داخلی با قدرت و ابهت مطلق پرسپولیس به سرانجام رسید. سال دوم با 20 برد و سال سوم با 19 برد و کسب 66 و 64 امتیاز پرسپولیس را مقتدرانه به قهرمانی رساند. تنها نکته منفی این دو سال باخت در دربی 3 بر 2 مقابل علی منصوریان بود که علتش احتمالا چیزی جز غرور نبود و سال بعد باخت مقابل شفر با گل وریا غفوری که برانکو اشتباه خودش در اتخاذ تاکتیک و چیدمان را علت آن دانست. برانکو در سال آخر یک برد بیشتر از سال اول، 4 برد کمتر از سال دوم و 3 برد کمتر از سال سوم حضورش در پرسپولیس داشت اما سال آخر حکایت عجیبی داشت. محرومیتی که از فصل قبل و براساس سلسله اشتباهات مدیریت وقت، بازیکن و مدیربرنامه هایش برای پرسپولیس به یادگار مانده بود همراه شد با جدایی چند تن از بازیکنان که بعضی از آنها هنوز از سوی هواداران بخشیده نشده اند. پروفسور اما تمرین را زودتر از همواره استارت زد، ایستاد، مبارزه کرد و در نهایت بهترین فصل حضورش را رقم زد؛ قهرمانی در لیگ و جام حذفی و کسب سوپر جام و البته حضور در فینال لیگ قهرمانان آسیا. جای بازیکنانی که رفته بودند به خوبی پر شد و هیچکس دیگر نامشان را صدا نزد.

به ابتدای نوشته باز گردیم. حقوق برانکو برای سال اول احتمالا حدود 600 هزار دلار و اگر زمان عقد قرارداد را ملاک قرار دهیم معادل 2 میلیارد تومان بود. آخرین قرارداد برانکو 2،1 میلیون یورو بود که با توجه به شفاف نبودن زمان دقیق عقد قرارداد اگر آغاز فصل فوتبالی را ملاک قرار دهیم حدود 14 میلیارد تومان خواهد شد. البته این ارقام بدون دسترسی به قراردادها بیان شده و احتمال اشتباه در آنها وجود دارد. مخصوصا اینکه میزان و درصد آپشن ها که اتفاقا در سال آخر اکثر آنها محقق شدند هم نامشخص است. با این حال حقوق برانکو طی 4 سال حضور در ایران حدود 225 درصد رشد داشته و احتمالا اگر یک مدیر ثابت در تمامی این 4 سال بر مسند کار بود این میزان رشد را شاهد نبودیم. هر کدام از مدیران با توجه به شرایط باشگاه و محبوبیت برانکو نزد هواداران، پیروزیت خود را در گرو تمدید قرارداد با برانکو می دید. نکته دیگر قرارداد برانکو تمدید واحد اقتصادی آن از دلار به یورو در زمان مدیریت آقای گرشاسبی است که احتمالا به دلیل تحریم ها مخصوصا در خصوص دلار بوده است. البته در محاسبات بالا تفاوت قیمت دلار و یورو در نظر گرفته شده است اما عدد قرارداد از نظر روانی و بدون در نظر دریافت واحد اقتصادی آن در ذهن مردم می نشیند.

برانکو فقط در سال فوتبالی 2018 و در مسابقات لیگ قهرمانان نزدیک به 3 میلیون دلار ارز آوری برای پرسپولیس داشته که البته این شامل مبالغی است که ای اف سی به باشگاه ها به عنوان یاری هزینه برگزاری مسابقات و سفر جهت بازی های خارج از خانه پرداخت نموده است. از این مبلغ حدود 2 میلیون دلار فقط برای حضور در فینال پرداخت شده که کسوراتی شامل جرایم و هزینه های خیریه نیز داشته است. با این حساب می توان نتیجه گرفت که سال 2017 که پرسپولیس در نیمه نهایی حذف شد و با احتساب روند صعودی جوایز در هر سال و البته تعداد برد کمتر در طول مسابقات، حدود 500 هزار دلار درآمد داشته که البته این مبلغ هم احتمالا شامل بعضی کسورات شده است. برای اینکه بیشتر در جریان هزینه های برگزاری هر مسابقه قرار بگیرید یک نمونه از فهرست مخارج را محاسبه و اعلام می کنیم. هزینه هر شب اقامت در ساده ترین اتاق هتل اسپیناس پالاس در زمان حضور السد و البته برای میهمانان ایرانی حدود 3،1 میلیون تومان بوده است. حال در نظر بگیرید برای کاروان حدودا 30 نفره تیم قطری قطعا معمولی ترین اتاق هتل رزرو نشده، هزینه آن ارزی حساب شده، اقامتشان بیشتر از یک شب بوده، هزینه وعده های غذایی جدا حساب شده و بقیه موارد که احتمالا قابل حدس است. پس این فرضیه که برانکو ارز مورد احتیاج برای قراردادهایش را مستقیما با حضور در فینال آسیا جبران نموده چندان قابل پذیرش نیست، هر چند که قطعا نمی توان منکر شد حداقل در سال 2018 بخش عظیمی از مبلغ قرارداد با توجه به پیروزیت بین المللی پرسپولیس جبران شده است. نکته اما فقط این محاسبه ساده نیست. پرسپولیس با توجه به حضور پیروز در آسیا به راحتی می توانست از اعتبار کسب شده برای عقد قرارداد بازی های محبت آمیز یا قراردادهای تجاری استفاده کند که سهل انگاری و کوته نگری مدیران و البته قوانین کشور اجازه این سودهای اقتصادی را نداد. مگر نه اینکه بازیکنان دیگر تیم ها برای حضور در این پرسپولیس و کار با این مربی وسوسه می شدند؟ چند بازیکن را سراغ دارید که باشگاه با توجه به این اتفاقات سراغ آنها رفته باشد و مذانموده کند؟ عقد قرارداد پیشکش!

جام حذفی

یکی از نکات منفی دوران حضور برانکو در پرسپولیس عدم پیروزیت در جام حذفی است. اگر حذف سال اول مقابل ذوب آهن که بی شک داوری نقش زیادی در آن داشت را کنار بگذاریم، آمار فصل دوم و سوم برانکو در جام حذفی همراه پرسپولیس ناامیدنماینده است. پرسپولیس برانکو در سال دوم حضورش در ایران با نظرات مستقیم خود او بسته شد. مربی با دانشی که تیمش را به خوبی می شناخت و به فوتبال ایران اشراف کامل داشت اما عدم استفاده او از بازیکنان نیمکت نشین مطابق عادت همیشگی اش باعث شد آنها توان مقابله با یک تیم دسته پایینی را نداشته باشند. سوال اینجاست که اگر قرار بر این است که بازیکنان به ناگهان در یک بازی حذفی خارج از خانه ثابت شوند چگونه باید بر استرس و هیجان خود غلبه نمایند؟ احتمالا همگی می دانند همین یک بازی را برای اثبات شایستگی احتاقتصادی خود فرصت دارند. بهتر نبود بعضی از این بازیکنان به ندرت در بازی های قبل از آن میدان مسابقه را تجربه می کردند؟ هر چند که بعد از سال ها مجددا این پرسپولیس بود که دبل قهرمانی را جشن گرفت و این اتفاق در زمان حضور برانکو رخ داد اما به باور نگارنده می توانستیم زودتر از این هم شاهد جشن دبل قهرمانی پرسپولیس برانکو باشیم.

خرید و فروش جوانان

در سال های حضور برانکو در پرسپولیس، باشگاه رقیب که اتفاقا تمام این سال ها به تماشای پیروزیت پرسپولیس نشسته بود، از فروش تیام، مجید حسینی و صیادمنش کسب درآمد کرد. درآمدی که هرچند در آن باشگاه خرج حق فسخ بقیه بازیکنان خارجی بی کیفیت شد اما اگر در چرخه اقتصادی پرسپولیس قرار می گرفت احتمالا نتیجه خیلی بهتری داشت. برانکو شاید فهرست 18 نفره را هم برای هر بازی زیاد می دانست و این علاقه و فرمت مربیگری او است و جای انتقاد ندارد اما در شرایطی که ایران مملو از استعداد است بد نبود با خرید و فروش چند بازیکن به چرخه اقتصادی باشگاه یاری گردد.

جابجایی

در پرسپولیس برانکو چند نقطه تاریک وجود دارد. ماجرای اوکراینی های پرسپولیس چه بود؟ اگر برانکو آنطور که مدعی بود خود آنها را پذیرفته، پس چرا از آنها بازی نمی گرفت؟ مخصوصا از پلی یانسکی مدافع وزین و خوش تراش خریداری شده. اگر آن دو بازیکن به اصرار مدیران وقت به برانکو تحمیل شده بودند چرا هیچ وقت اعلام نکرد؟ امروز وکیل مهدی طارمی مدعی شده که در زمان انتقال موکلش به الغرافه باشگاه اعلام نموده طارمی جایی در برنامه های برانکو نداشته و خود از طرفی برانکو به او گفته نامه ای بنویس و اذعان کن که پیشنهاد 2 ساله ما را نپذیرفتی. طارمی قطعا در اتفاقات منجر به محرومیت مقصر بود اما همگان به خوبی می دانند که تنها مقصر آن قضیه نبوده است. اگر طارمی بعد از محرومیت در پرسپولیس می ماند قهرمانی آسیا در دسترس تر نبود؟ با این فرضیات و اما و اگرها نمی توان به قطعیتی رسید اما کاش برانکویی بود تا به این سوالات پاسخ واضح و بدون رعایت ملاحظات بدهد. کاش پرسپولیس یک مدیر کاربلد و مقتدر داشت تا بدون ترس از دست دادن جایگاه پاسخ ابهامات را می داد. ذهن هواداران پرسپولیس اقیانوس سوالات بی پاسخ است. برانکو چرا رفت؟ پول برانکو آماده بود؟ برانکو به مسوولان باشگاه به صورت رسمی در خصوص رفتن چیزی گفته بود؟ قرارداد سال بعدش دارای اعتبار است؟ اگر دارای اعتبار است چرا به آن پایبند نمانده است؟ آیا مشکل برانکو با پرسپولیس فقط پول بود؟ آیا از نظر برانکو اندیشه هایش برای پرسپولیس به بن بست رسیده بود؟ اگر قصدش رفتن بود چرا با هوادارانی که اسم او را در این 4،3 سال بیش از پرسپولیس فریاد زدند حرفی نزد؟ اگر قرارداد سال بعدی با پرسپولیس وجود ندارد یا به هر طریقی قابل فسخ است چرا تاکنون با تیم جدید به صورت رسمی قراردادی امضا ننموده است؟ آیا هوادار پرسپولیس به پاس این 4 سال حمایت تمام قد و بی نظیر از برانکو شایسته این نبود که جواب این سوالات را مستقیم و واضح بشنود؟ برانکو بدون شک یکی از دوست داشتنی ترین خارجی های وارد شده به ایران است و خواهد بود فقط ای کاش سرانجام قصه اش با پرسپولیس شفاف تر می شد.