تبادل نظر با مینو غزنوی؛ تاریخ مجسم دوبله ایران - عاشقان علم الکترونیک

مردم برای اولین بار بازیگران مشهوری، چون سوسن مقدم (نقش لیلی) در سریال دایی جان ناپلئون تا مرجانه گلچین در فیلم های (بی قرار، شب بیست و نهم و.)، ویشکا آسایش در نقش قطام در سریال امام علی (ع) و مهتاب کرامتی در نقش هلن در سریال مردان آنجلس را با صدای او شناختند و پذیرفتند.

عام و خاص با صدایش با بخشی از سینمای ایران و جهان آشنا شدند از صدای جنیفر جنز در فیلم (آهنگ برنادت) و دایان کیتون در فیلم (آنی هال) گرفته تا ستارگان بالیوود همچون، کاجول، نی ها، کاریشما کاپور و آشواریا رای. مینو غزنوی تاریخ مجسم دوبله ایران است؛ هم از نظر هنری و هم از نظر روند، شکل گیری و راستا دوبله از ابتدا تا به امروز می تواند صاحب نظر و قابل استناد باشد.

از دوران کودکی تا به امروز در دوبله به هنرنمایی پرداخته و طی پنجاه سال تلاش نموده همیشه در دوبله فعال باشد. هنوز هم سهم بسزایی در صداپیشگی دارد. با این دوبلور پیشکسوت درباره وضعیت امروز هنر دوبله و آینده شغلی فعالان آن به تبادل نظر نشستیم. گفت وگوی ما با مینو غرنوی را در ادامه می خوانید:

پس از گذشت پنج دهه از فعالیت حرفه ای خود در هنر دوبله، هنوز هم پرکار و فعال هستید، علت این حضور مهم، مداوم و تأثیرگذار چیست؟

من بیشتر برای عشق به دوبله کار می کنم، چون در دوبلاژ پولی وجود ندارد که برای پول کار کنم، شهرتی هم ندارد که برای شهرت کار کنم و هرگز هم به دنبال شهرت نبوده و نیستم.

فقط و فقط علاقه و عشق به این هنر مرا سرپا نگاه داشته، با آنکه بیماری سختی داشتم و هنوز هم گاهی گرفتار آن هستم و دیگر توان جسمی سابق را ندارم؛ اما همچون دوران آغاز کارم هنوز عاشقانه دوبله را دوست دارم و با همان نیرو و شوق کار می کنم و مدیران دوبلاژ در تلویزیون وقتی مرا برای پرسوناژی می خوانند نمی توانم به آن ها جواب رد بدهم، می گویند مردم صدایت را دوست دارند، امیدوارم اینگونه باشد و خواسته مردم انجام گردد.

بدون شک این گونه است و شما یکی از ستون های سترگ صدای زنان در تاریخ هنر دوبله ایران هستید و فراز و نشیب این هنر را از نزدیک لمس کردید، ارزیابی کلی تان از وضعیت امروز دوبله چطور است و به اعتقاد شما اکنون در چه دوره ای از هنر دوبله قرار داریم؟

دوبله اکنون در حد فارسی گفتن است، چیزی از آن هنری که من و هم نسل های من برایش عاشقانه کار می کردیم باقی نمانده، می دانم همکارانم از این گفته من ناراحت می شوند، ولی واقعیت است! البته بسیاری از همکارانم تلاش می نمایند و کار خوب عرضه می نمایند، اما بسیاری هم دوبله را خیلی دم دستی و سطحی گرفته اند.

بخصوص این گویندگانی که داخل انجمن گویندگان و سرپرستان فیلم نیستند و به اصطلاح زیرزمینی کار می نمایند، که البته مدتی است که روی زمینی و عیان هم هستند و اکران انیمیشن و دوبله هم زمان هم در سینما های شهر می گذارند، دوبله بد واقعاً باعث تنزل هنر دوبله شده است و هر چیزی را به اسم دوبلاژ به خورد مخاطب می دهند.

چرا بسیاری از گویندگان که حتی عضو انجمن هم هستند و سال هاست گویندگی می نمایند هنوز صدایشان برای مخاطب خاص و عام جا نیفتاده و هیچ خاطره شنیداری در ذهن مخاطب به وجود نیاورده، ولی دوبلور های قدیمی در همان ابتدا و از جوانی صدایشان استادانه بود و بر دل و جان می نشست؟

یک علتش لطف خدادادی است، علت دیگرش تلاش و تلاش و شاگردی کردن است، علت دیگر آن سرسری کار نکردن و با صبر و تأمل و دقیق دوبله کردن است.

من کنار بزرگان تاریخ دوبله نشستم و سال ها شاگردی کردم، ممارست و تمرین داشتم و از استادان با صبوری و تلاش آموخته ام، جوانانی که در دو دهه اخیر وارد این هنر شدند صبر و حوصله ندارند، شاید بسیار خوش صدا و بااستعداد هم باشند، ولی شاگردی نکردند و تلاشی برای بهتر شدن نمی نمایند و از ابتدا با این ذهنیت که من بهترین صدا و بیان را دارم وارد این کار شدند و هیچ شخصی را هم در این هنر به جز خودشان قبول ندارند پس نتیجه می گردد اینکه بعد از بیست سال هنوز طرف دوبلور خوبی نیست و در صدا و بیانش بسیار ضعف وجود دارد.

شما ببینید بزرگان تاریخ هنر دوبلاژ مانند استاد منوچهر اسماعیلی هنوز می گوید که نکته برای آموختن وجود دارد و استاد نیستم، همین روحیه بعد از شصت سال هنرمندی باعث شده که هنرمندان بزرگی مثل منوچهر اسماعیلی وجود داشته باشند.

پس از سال ها مطالعه درباره هنر دوبله، به نکته ای در این کار برخوردم که اسمش نسبت های نیکوی فامیلی است، مانند استاد احمد رسول زاده که استاد خسرو شاهی را به دوبله معرفی کرد، مانند ایرج دوستدار که برادرش کاوس دوستدار را به دوبله آورد، مانند خود شما که برادرتان منصور غزنوی باعث ورودتان به دوبله شد، اما در اوایل دهه1370 به بعد نسبت های فامیلی دیگر نیکو نبود و باعث معضلی عمیق در دوبلاژ ایران شد، همه بزرگان دختر یا پسر خود را وارد عرصه دوبلاژ کردند که تعدادی از آن ها صلاحیت دوبلور شدن را هنوز هم ندارند و نوعی انحصار در دوبله به وجود آمد، نظر شما در خصوص این معضل چیست؟

ببینید در این مقوله من صحبتی ندارم، من اکنون با این عزیزان کار می کنم و نمی توانم در این مورد صحبت کنم، این نظر شما به عنوان یک منتقد بعد از مطالعه تاریخ دوبله است و من نه موافق آن هستم و نه مخالف، فقط می گویم از این سؤال بگذریم، چون جوابی به آن نمی دهم.

بعضی افراد دوبله را هنر نمی دانند. به اعتقاد شما آیا دوبله هنر است؟

بله بدون شک دوبله هنر است و هنر والا و سختی است. دستیابی به هنر دوبله از دشوارترین کار های هنری در هفت هنر است. من تئاتر را خیلی دوست دارم و هنر بسیار سختی است که دوبله از آن سخت تر است، به نظر من دوبله، تئاتر نشسته است.

دوبلور هنرپیشه ای است که نشسته باید بدود، گریه کند، بخندد، برود زیر آب و بالا بیاید، نفس بگیرد، فریاد بزند، آرام صحبت کند، تند صحبت کند، عاشق باشد، قاتل باشد، پلیس باشد و هزاران هزار حس و شخصیت و تیپ را فقط و فقط نشسته روی یک جایگاه با یک میکروفن ایفا نماید و به گونه ای باشد که مخاطب بپذیرد، باور کند و با آن زندگی کند.

دوبله فقط حرف زدن و ادای کلمات نیست، حس و درک تمام فیلم و بازیگر است، حس تمام میزانسن، دکوپاژ و همه جهانی اثر است، این گونه است که دوبله مقبول است و باورپذیر و رکن جدا نشدنی سینما و تلوویزیون است.

چرا بسیاری از بزرگان و همکاران شما در دوبله کنار افراد غیرمتخصص در استودیو های خصوصی نشستند و رل گفتند و حتی جوانکی نابلد مدیر و سرپرست دوبلاژ آنان بود؟

چه بگویم! واقعاً شاید به خاطر دستمزد های ناچیز و خنده دار صدا و سیما است که استادی که در کهنسالی است را می برند تا در کاری سخیف گویندگی کند و خودش را کوچک می نماید. خیلی عوامل دست به دست هم داده که دوبله به این روز افتاده است.

بهتر است بگذریم من بیشتر از این نمی توانم از این حرف ها بزنم، شما سؤال هایی می پرسید که من مجبور می شوم حرف هایی را بگویم که همکارانم از من گله مند شوند، البته شما حقیقت را می گویید، به نظر من دوبلور های قدیمی مقصر نیستند، وزارت ارشاد و تلویزیون مقصر است که دستمزد درست و مکفی به استادان پرداخت نمی نماید، با این تورم و گرانی هنرمند دوبلاژ چه باید بکند؟! وزارت ارشاد به هر اثر سخیفی مجوز انتشار می دهد و کیفیت هنری دوبله آثار برایشان مطرح نیست! پس نباید توقع داشت حال و روز دوبله مثل عصر طلایی آن خوب باشد و مثل سابق ایران هنوز هم بهترین دوبله را در کل جهان داشته باشد.

چرا تقلید در هنر دوبله بیش از همه هنرهاست، همه در پی آن هستند صدای منوچهر والی زاده، خسرو خسروشاهی، ژاله کاظمی، مینو غزنوی، چنگیز جلیلوند و... را تقلید نمایند، به جز دو سه مورد سال هاست که صدای ناب و تازه ای در دوبله شنیده نشده است؟

شاید به این خاطر است که افرادی که نام بردید البته به جز خودم، خیلی از بزرگان دوبله که صداهایشان تقلید می گردد، بسیار خاطره انگیز هستند و سینما را مردم با صدای دوبلور های قدیمی شناختند، به همین علت است که می گویید به جز چند مورد، صدای خوبی سال هاست وارد دوبله نشده. خیلی از جوان ها هم آمدند وارد این هنر شدند و صدای خود را داشتند و پیروز هم شدند، تقلید از بزرگان بدون شک ماندگاری نخواهد آورد.

هرگز به مدیریت دوبلاژ روی نیاوردید، علت خاصی دارد که در طی سال های طولانی که در هنر دوبله هستید، مدیریت دوبلاژ انجام نداده اید؟!

مدیریت دوبلاژ به نظر من کار بسیار بسیار سختی است، اگرچه سهل گرفته شده است. سال ها پیش که به من مدیریت دوبلاژ پیشنهاد شد استادانی، چون احمد رسول زاده وعطاالله کاملی در قید حیات بودند و افراد متبحری، چون خسرو خسرو شاهی مرتب مدیریت دوبلاژ را انجام می دادند، منظورم این است که بزرگان مدیریت دوبلاژ حضور داشتند و به بهترین و هنری ترین شکل ممکن مدیریت دوبلاژ می کردند، من نزد آن ها شرمسار بودم اگر می خواستم مدیر دوبلاژ باشم، اکنون هم حوصله مدیریت دوبلاژ را ندارم، چون واو به واو متن و صحبت گوینده باید چک گردد و از هیچ لحظه ای در فیلم نباید گذشت و من دیگر حوصله و توان این کار را ندارم؛ اما در گویندگی خودم در فیلم ها از لحظه ای نمی گذرم و به مدیران دوبلاژ جوانتر هم مسائل را گوشزد می کنم، چون برای من فقط و فقط درست و صحیح دوبله شدن فیلم مهم است، از هشت سالگی تا اکنون تمام تلاشم نیز همین بوده که کار باکیفیت و باورپذیر را به مردم ارائه کنم.

شما سال ها ست که از گویندگی در رادیو نیز دور هستید و تمرکز خود را فقط بر دوبله گذاشتید، آیا نرفتن به رادیو علت خاصی دارد؟

خدا رحمت کند آن موقع با منوچهر نوذری در صبح آدینه با شما کار می کردم و رادیو برایم ارزش خاصی داشت و بسیار دلچسب بود، به طور مستمر از رادیو دور بودم و گاهی دعوت که شوم می روم. سال ها پیش با حسین امیرفضلی، مهین دیهیم، فرهنگ مهرپرور و منوچهر نوذری و... در رادیو گویندگی کردم و در کنار این عزیزان هم آموختم هم بسیار از آن دوران خاطره دارم.

به نظر شما چرا در ایران از وزارت ارشاد تا بازیگران و کارگردانان با دوبله شدن فیلم های ایرانی مشکل دارند، حال آنکه بسیاری از بازیگران ایران از فن بیان صحیح و سونوریته و موزیکالیته و تونالیته درستی برخوردار نیستند، بسیاری از بازیگران مشهور ایران با صدای ماندگار دوبلور ها مشهور و محبوب شدند.

وزارت ارشاد طی نامه ای به واحد دوبلاژ و انجمن گویندگان ابلاغ کرد که فیلم های ایرانی دیگر دوبله نگردد یا همه پرسوناژ های یک فیلم دوبله نگردد، گویا بازیگران هم در این تصمیم ارشاد بی تأثیر نبودند و معتقد بودند و هستند که صدایشان خوب است و مسئله ای ندارد که دوبله بگردد، از طرفی تهیه نمایندگان نیز فکر می کردند دوبله خرجی اضافه را بر فراوری فیلم تحمیل می نماید و فیلم با دوبله گران تمام می گردد، در صورتی که بازیگران سر صحنه فیلمبرداری با برداشت های متعددی که برای گفتار اشتباه دارند پروسه فراوری فیلم طولانی تر و پرهزینه تر می گردد و در مجموع سال هاست که دیگر فیلم ها و سریال های ایرانی دوبله نمی گردد.

بعد از سال ها فعالیت در دوبلاژ، معضل، گلایه و درد دل شما از چیست؟

ناراحتی من از همان درد همیشگی است که بار ها من و همکارانم گفته ایم؛ بی ثباتی این هنر، بی توجهی هایی که به دوبله و دوبلور ها شده و می گردد و دستمزد بسیار ناچیز دوبله.

گلایه من بسرعت سرسام آور صاحبان فیلم و استودیوهاست که همه در رقابت هستند زودتر فیلم، سریال یا انیمیشن را به بازار پخش برسانند. درد دل من از این است که دیگر کمیت مهم است نه کیفیت. این دردلی است که از سال ها پیش دارم و هزار بار گفته شده و وزارت ارشاد و رسانه ملی و مسئولان فرهنگی به آن توجهی نمی نمایند!