کتاب خواندن، فرصتی برای بازی با ذهن است - عاشقان علم الکترونیک

فَری زاده در ابتدای این برنامه، درباره انگیزه برگزاری این نشست، گفت: امروز 16 نوامبر، روز جهانی بردباری است. سال جاری این مناسبت از سویی با هفته کتاب و از سوی دیگر با شیوع بیماری کرونا تقارن پیدا کرد، لذا این موضوع سبب شد در نشستی تخصصی، با حضور کارشناسان به تأثیر کتاب و کتابخوانی در بردباری افراد جامعه در دوره شیوع ویروس کووید19 بپردازیم.

وی بیان نمود: بردباری موجب می گردد افراد راحت تر بتوانند با مسائل روبه رو شوند. دوره شیوع ویروس کرونا که تقریبا همه دچار ترس و استرس شده اند یا عده ای عزیزانشان را از دست داده و سوگوار هستند، صبر و بردباری بیشتری می طلبد.

این کتابدار با اشاره به تأثیر کتاب خواندن در شرایط کنونی، اضافه نمود: در شرایطی مثل امروز که تحت کنترل ما نیست، باید بتوانیم به نوعی به رهایی برسیم؛ کتاب می تواند در تسهیل این راه به ما یاری کند. حداقل در چند ساعتی که مشغول مطالعه هستیم و در جهانی کتاب با قهرمانان آن همراه می شویم، می توان تا حدی از احساسات منفی رها شد.

با کتاب هیچ بُن بستی در ذهن وجود ندارد

در ادامه بحث، سپهر هاشمیان با ارائه تعریفی از بردباری، گفت: بردباری در معنای لغوی، ظرفیتی برای تحمل رسیدن به چیزی است بدون اینکه استرس و اضطراب به فرد وارد کند. در یک سیر تحولی، این مفهوم شاید جزو مفاهیمی طبقه بندی می گردد که انتظار می رود در مراحل بالای بلوغ و رشد رخ دهد. ولی رد پای این مفهوم را در کودکی نیز می توان دید. حضور یک والد صبور و بردبار می تواند این توانایی را در کودک ایجاد و تقویت کند.

وی اظهار کرد: چهار مولفه در این زمینه تأثیرگذار است که آیا فرد بردبار است یا نه؟ نخستین مولفه این است که فرد توانایی در پذیرش واقعیت بیرونی و درونی داشته باشد. اینکه فرد به پختگی رسیده باشد که بتواند بدون تحریف واقعیت را بپذیرد. مولفه دوم اینکه افراد باید به نقطه ای برسند که با احساسات منفی مبنی بر تنفر و تلخی درون خود کنار آمده باشند؛ یعنی فرد یک درک یکپارچه از خود داشته باشد.

این روان شناس در بیان دو مولفه دیگر، ادامه داد: در بردباری نوعی حفظ امید مبنی بر اینکه در آینده شرایط بهبود پیدا می نماید، وجود دارد. چهارمین مولفه نیز، توانایی برای صبر کردن جهت رسیدن به موقعیت بهتر است. بردباری به واسطه این چهار مولفه در دستگاه روانی یک فرد آغاز به کار می نماید.

هاشمیان درباره تقویت توان بردباری در شرایط کنونی با کتاب خواندن، گفت: در شرایطی که بردباری و طاقت افراد به دلیل قرار داشتن در شرایط بحرانی و بودن در محاصره انواع اخبار دلهره آور و استرس زا، پایین آمده، کتاب و کتاب خوانی در دسترس ترین ابزار برای تبدیل شدن به فردی بردبارتر است.

وی اضافه نمود: کتاب فرصتی است که افراد را از جهانی محصور شده ذهنی شان بیرون آورد تا به موقعیت های جدیدی فکر نمایند. گاهی وقتی فردی به سوی هدفی حرکت می نماید، تنها یک جهت وجود دارد، ولی با خواندن کتاب، جهتهای بیشتری برای رسیدن به هدف پیش رویش پدیدار می گردد. کتاب، فرصتی برای بازی با ذهن به انسان می دهد. به نوعی کتاب و کتاب خوانی، جعبه ابزاری برای زندگی و روبه رو شدن با مسائل است. خواندن کتاب به افراد این توان و فرصت را می دهد که پی ببرند جهانیی وسیع تر از آنچه گمان می نمایند، وجود دارد.

این استاد دانشگاه بیان نمود: گاهی به نقطه ای می رسیم که انگار به بُن بست رسیده ایم، در این شرایط کتاب در راستای حفظ امید و ظرفیتی برای صبر کردن، به ما می گوید که هیچ بُن بستی در ذهن وجود ندارد. کتاب و همراه شدن با روایت یک داستان، شوقی برای ادامه دادن و امیدوار بودن به انتهای بهتر به ما می دهد که در شرایط کنونی جهان، این حس خیلی می تواند به ما یاری کند.

هاشمیان همچنین گفت: شرایط بحرانی شیوع گسترده بیماری کرونا به خاطر غیرقابل پیش بینی بودن و اینکه در کنترل ما نیست، حس درماندگی و منفعل بودن را در افراد بالا می برد. اما وقتی وارد جهانی کتاب می شویم، در واقع از صندلی یک فاعل روایت ها را دنبال می کنیم که این خود تسکین دهنده حس درماندگی و مفعول بودن است.

وی ادامه داد: در شرایط شیوع کرونا که همه به نوعی خود را محدود نموده و در جهانی بیرون فاصله ها را بیشتر نموده و بیشتر به درون خودمان رفته ایم، کتاب یک میان بُر برای عبور از موانع و فیلترینگ است. در مواجهه با بعضی مراجعانی که درگیری درونی زیادی دارند و مسائل را بیشتر درون خودشان می بینند، اولین توصیه من این است که کتاب بخوانند. همین کتاب ها موضوع بحث در جلسات بعدی درمان می شوند و فرد را از جهانی درون خود بیرون می آورد تا حرف بزند و ارتباط برقرار کند.

با پذیرش گسست می توانیم به دگردیسی برسیم

ندا موحدی پور نیز به عنوان دیگر سخنران این نشست، اظهار کرد: بردباری براساس آنچه عقل سلیم به ما آموخته، خویشتن داری برای کنترل شرایط موجود است. در شرایطی که به نوعی فاجعه را تجربه می کنیم، داغ و استرس و ترس های مختلف، منجر به کاهش روابط اجتماعی و در نتیجه پدید آمدن مسائلی شده است. در شرایطی که همه چیز در حال گسست است، مفهوم بردباری متفاوت می گردد.

وی با طرح این پرسش که در شرایط کنونی چگونه می توان به ترمیم گسست ، یاری کرد، شرح داد: وقتی ما این گسست را بپذیریم که دیگر شرایط قبل از شیوع کرونا وجود ندارد، می توانیم به یک دگردیسی و حرکت برای دستیابی به چیزهای نو برسیم. پس باید به پذیرش این گسست یاری کنیم. اینکه به این فکر کنیم که به دوران خوب برمی گردیم، پذیرش گسست را طولانی می نماید. باید بپذیریم که در شرایط فاجعه هستیم تا تولد دوباره فردی و اجتماعی اتفاق بیفتد.

این عضو هیأت مدیره خانه کتابدار کودک و نوجوان، اضافه نمود: در شرایطی که به دلیل بحران کرونا و محدودیت در ارتباطات اجتماعی به استیصال می رسیم، اینجاست که درک ما از استیصال یاری می نماید بفهمیم چه چیزی می خواهیم از کتاب خواندن بیرون بکشیم. اگر این درک را از استیصال خودمان نداشته باشیم، نمی توانیم تلاقی فعال با متونی که می خوانیم داشته باشیم.

نویسنده کتاب گفت وگوهایی درباره خواندن، در ادامه چند تجربه از تأثیر کتاب خواندن در شرایط بحرانی کنونی در خانه کتابدار کودک و نوجوان بیان نمود و در انتها با معرفی کتاب وقتی اندوه به دیدارم می آید به خوانش بخش هایی از این کتاب پرداخت.