خلیج فارس را بهتر بشناسیم؛ آشنایی با جاذبه های گردشگری جزیره قشم - عاشقان علم الکترونیک

مقالات مرتبط:

دره ستاره ها در جزیره قشم

دره ستاره ها که اهالی محلی قشم به آن ستاره افتاده یا استاره کفته نیز می گویند از زیباترین جلوه های فرسایش در جزیره پهناور قشم است. محلی ها معتقدند پس از فرو افتادن ستاره ای در این محل و بر اثر ضربه ای سهمگین، خاک از زمین بالا آمده و به هر شکلی که بوده خشک شده و چنین اشکالی پدید آمده است. برخی از اهالی معتقدند با تاریک شدن هوا این دره محل آمدوشد ارواح و اجنه است، لیکن پر واضح است که تا به امروز صحت چنین چیزی به اثبات نرسیده است.

آنچه روشن می نماید، این است که این اشکال در اثر فرسایش باد و باران و رگبارهای فصلی پدید آمده است. البته بازدید از دره ستاره ها در شب های مهتابی جاذبه ای خاص دارد، به ویژه در آن لحظه که سکوت همه جا را فرا گرفته و آسمان و ستاره ها با نزدیکی خاصی به زمین احساس می شوند.

در هر صورت برای رفاه حال بازدیدنمایندگان و گردشگران در ابتدای سال 1385 به دستور مدیرعامل منطقه آزاد قشم و یاری اهالی و شورای اسلامی روستای برکه خلف راه دسترسی به دره ترمیم و در جهت ایجاد امکانات رفاهی و بهداشتی اقداماتی صورت پذیرفته است. گفتنی است این دره به عنوان بخشی از ژئوپارک قشم جزء آثار طبیعی جزیره در سازمان یونسکو به ثبت رسیده است.

غار نمک در جزیره قشم

در فاصله 90 کیلومتری شهر قشم، در بخش پایانیی جنوب غربی جزیره (تقریبا به موازات ساحل جنوبی) کوه گنبدی شکل به ارتفاع 237 متر از سطح دریا غار نمک واقع شده است. وجود رگه های سفید نمک بر بدنه این کوه از دور چشم انداز ای جالب و تماشای را نمایان می سازد. فاصله دهانه غار نمک از جاده هم جوار ساحل دریا حدود 2 کیلومتر است که توصیه می گردد با پای پیاده پیموده گردد. درون غار نمک به ویژه در اعماق آن، تاریک است و برای مشاهده استالاکیت های بلورین نمک احتیاج به چراغ قوه پرنور است. سقف غار نمک را قندیل های مرمرین و بلورین در اشکال مختلف پوشش داده اند و چشم انداز ای بدیع به وجود آورده اند. جریان آب نمک در کف غار نیز از چشم انداز های دلپذیر غارهای نمکی جزیره قشم است. رطوبت هوای جزیره و نفوذ آب در غارها سبب فروچکیدن آب نمک اشباع شده بر بدنه قندیل ها می گردد و شکل آن را پیوسته تغییر می دهد.

از دل کوه نمکدان یک جریان آب زیر زمینی دائمی می جوشد و راه را به خارج می گشاید که پس از حل کردن نمک در مسیر حرکت خود به صورت چشمه نمک در دامنه کوه ظاهر می گردد و در گودال مقابل خود حوضچه ای طبیعی به رنگ سفید به وجود می آورد. چشم انداز این حوضچه از دور همچون برف زمستانی تماشای است. این چشمه در تمام طول سال جریان دارد.

نمک های این غار از برترین نوع نمک سر سفره شناخته شده است و در ترکیب آن عناصر دیگری همچون منیزیم وجود دارد و این قابلیت را دارند که به عنوان نمک طبی به ویژه برای مصرف ورزشکاران حرفه ای به صورت کپسول مصرف گردد. با آنالیز های به عمل آمده به وسیله زمین شناسان دانشگاه شیراز و کشور چک معلوم شده که این غار، طولانی ترین غار نمک دنیا (به طول 6400 متر) است. نظیر غار نمک جزیره قشم در کمتر نقطه ای از ایران دیده شده است. تحقیقاتی که اخیرا روی فضای داخلی غار نمک اجرا شده، حاکی از قابلیت ویژه آن است. باقی ماندن و تنفس در داخل غار نمک قشم می تواند به بهبود بیماران مبتلا به آسم و ناراحتی های تنفسی یاری کند. ارزش تماشا مسیر غار نمک و محیط اطراف آن همراه با تسهیلات دنیاگردی لازم به حدی است که بخش اعظم احتیاج ایرانیان و خارجیان شیفته به ملاقات از منطقه ها تماشای منحصربه فرد کره زمین را برآورده می نماید.

تنگه چاهکوه و تنگ عالی در جزیره قشم

در قلب جزیره، در دل کوه سنگی، شکافی برش خورده به شکل ضربدر، تنگه ای به وجود آورده که در روزگاران گذشته مکانی مقدس شمرده می شده است. از یک سو دست طبیعت، بدنه و سطوح داخلی این تنگه را به شکل تاق ها، سکوها و دالانهای پر پیچ و عجیب درآورده است و از دیگر سوی بشر چندین حلقه چاه در بستر تنگه حفر نموده است.

این چاه ها از سده های پیشین تا به امروز منبع مهم تأمین آب شیرین برای این بخش از جزیره به ویژه در سال های خشک و بی آب بوده است. جوی هایی برش خورده در بخش های شرقی غربی تنگه، که زمان ساخت آن ها (همچون چاه ها) تعیین نیست، آب را از شکاف ها و نقاط مرتفع به سمت چاه ها راهنمایی می نماید.

تنگ عالی، تنگه دیگری است که همچون تنگه چاهکوه از حفره ها و شیارهای بی شماری با شکل های نیم کروی، طاقچه ای و قاشقی تشکیل شده است. بلندی دیواره های پیرامون تنگه و تاریک بودن مسیر، فضایی وهم آلود برای تماشاگران و بازدیدنمایندگان این نقطه به ارمغان می آورد. این تنگه در بخش غربی جزیره قشم، در جنوب روستای چاهو غربی و چاهو شرقی واقع شده و در پایان به دیواره های شمال شرقی گنبد نمکی نمکدان ختم می گردد.

کوه ها و تندیس های جزیره قشم

در جزیره قشم کوه های کم ارتفاع و شگفت انگیز بسیاری وجود دارد که از تحولات دورانی و فروکش آب و بیرون آمدن این کوه ها از دل آب حکایت می نماید. سطح این کوه ها را لایه های مرجانی، اسفنجی و دو کفه ای ها پوشانده اند که موجب حفاظت خاک های نرم شیست و مارن زیر سطح مرجانی شده است.

در اثر فعل و انفعالات طبیعی، وزش باد، طوفان های باران زا، نمادها و تندیس های تماشای و زیبایی در سراسر جزیره پدید آمده است که جزیره قشم و جزایر اطراف آن را از دیگر جزایر خلیج فارس متمایز و شگفت انگیز می نماید. این مجسمه های طبیعی را در شکل های گوناگون و عجیب در سراسر جزیره می توان مشاهده کرد.

جنگل دریایی حرا در جزیره قشم

درخت های حرا که نام علمی آن به حکیم و فیلسوف ایرانی ابو علی سینا (Avicenna Marina) نسبت داده می گردد، درختانی در میزان های 3 تا 6 متر با شاخ و برگ سبز روشن هستند. درخت حرا آب شورزی است که هنگام مد آب دریا تا گلوگاه در آب فرو می رود. با خاصیت تصفیه ای که در پوست درخت حرا وجود دارد، بخش شیرین آب دریا را جذب و نمک آن را دفع می نماید. درخت حرا در حقیقت یک کارخانه آب شیرین کن طبیعی و خدادادی است. در تنگه خوران، بین جزیره قشم و بخشی از استان هرمزگان (فاصله بین شمال جزیره قشم و بندر خمیر) جنگل حرا در گستره ای معادل 200 کیلومتر مربع پدید آمده که از تنوع زیستی بالایی برخوردار است. جنگل حرا به علت مساعد بودن شرایط اکولوژی، زیستگاهی امن برای پرندگان مهاجر همچون حواصیل بزرگ، اگرت بزرگ، اگرت ساحلی، حواصیل هندی، کفچه نوک تیز، سلیم خاکستری، گیلانشاه، کاکائی و... از منطقه ها گرمسیری است.

جنگل حرا زیستگاه مناسبی برای نرم تنان، سخت پوستان و ماهیان پدید آورده است که منبع غذایی مهمی برای ماهیان و پرندگان وحشی هستند. ارتباط میان فراوری اولیه بوم سازگان (زیست بوم) حرا و فراوری ماهیان ارزشمند و صدف در دیگر نواحی حاره به خوبی تعیین شده است. بستر مرطوب جنگل حرا، محل مناسبی برای پرورش مرغان ماهی خوار دریایی و به طور تعیین ماهی خوار دریایی سفید (اگرات آلبا) به وجود آورده و از میان دیگر گونه ها، مرغ باران یا آبچلیک (کارادریده) در هنگام مهاجرت از میان جنگل حرا عبور می نمایند. جنگل حرا در زمستان زیستگاه مناسبی برای تغذیه آبچلیک ها و پلوه ها است. تعداد قابل توجهی از گونه های پرندگان اروپایی - آسیایی (حدود 43 گونه ماهی خوارند) که به آفریقا مهاجرت می نمایند. یکی از مسیرهای مهاجرت از جنوب ایران و از میان خلیج فارس در نقطه باریک تنگه هرمز میان جزیره قشم و جزیره ابوموسی عبور می نماید. منطقه ها جزر و مدی حفاظت شده حرا به مثابه سرزمین استراحت و تغذیه پرندگان ماهی خوار و گونه های دیگری از پرندگان مهاجر است.

انجیر معابد در جزیره قشم

از رستنی های شگفت انگیز منطقه ها حاره، به ویژه جزایر خلیج فارس، درخت همواره سبز، درخت لور (معروف به انجیر معابد) است که تاجی بزرگ با ریشه های هوایی متعدد دارد. میوه رسیده نارنجی رنگ درخت لور مطبوع و خوراکی است.

یکی از زیباترین درخت لور درتم سینتی (منطقه توریان) واقع شده است و در نزدیکی آن بقعه ای تماشای با طرح معماری کهن به نام زیارت پیر واقع شده است.

حیات وحش دریایی در جزیزه قشم

به طور کلی 11 گونه خرچنگ از سه خانواده در جزیره قشم وجود دارد. آب های جزیره قشم از انواع ماهی غنی است. لاک پشت سبز در آب های جزیره های قشم، هنگام و لارک و بعلاوه در تنگه خوران و شرق لافت دیده می گردد. ساحل شنی در شرق کانی در قسمت جنوب شرقی یک مکان دلخواه برای لاک پشت های دریایی است. دولفین بینی بطری نیز از عمده پستانداران منطقه است.

در مقاله خلیج فارس را بهتر بشناسیم؛ آشنایی با آبزیان شاخاب پارس می توانید با آبزیان خیلج فارس بیشتر آشنا شوید.

غار خربس در جزیره قشم

به فاصله 12 کیلومتری قشم در کنار جاده جنوبی، غار خربس بر سینه کوهی مشرف به دریا و دشت میانکاسه واقع شده است. غار خربس از غارهای دریایی است که بر اثر گرداب و تخلیه ماسه ها از حفره سنگ ها به وجود آمده، اما در دوره های پیش از اسلام مردمان با افزودن بر وسعت غار خربس در بخش های تالار میانی و دهلیزهای انشعابی به احتمال زیاد از آن برای پناهگاه یا نیایشگاه استفاده نموده اند.

چاه های تل آب یا طلا در جزیره قشم

در 76 کیلومتری شهر قشم و در 30 کیلومتری شمال فرودگاه بین المللی قشم چاه های تلا واقع شده است. در روستای لافت قبل از همه، بادگیرهای منازل روستایی چشم مشتاقان ملاقات از قشم را به خود جلب می نماید. پس از آن به محض ورود به لافت و در جوار قلعه نادری حلقه های چاه آب متعدد در داخل گودال دامنه کوه به چشم می خورد که حکایت از تکنولوژی ذخیره آب پارسیان جزیره نشین عهد هخامنشی و دوره زرتشتیان دارد. چون تکنولوژی چاه کنی و قنات تا آنجا که روشن است خاص گبریان و زرتشتیان بوده است.

مردم سخت کوش این منطقه، با زحمت زیاد در دل سنگ های شیستی برای ذخیره آب زلال باران چاه هایی حفر نموده اند. تل مشرف بر این چاه ها، با سطح سنگی مرجانی، آب باران را به گودال محل چاه ها راهنمایی می نماید و چون کف چاه ها به لایه های گچی ختم شده است، آب برای مدت طولانی نسبتا سالم و خنک در آن باقی می ماند. در بالای چاه های طلا دو اثر تاریخی برج دیده بانی بازمانده از قرن هفدهم وجود دارد. اما بیش از همه بادگیرهای خانه های روستای لافت در دو جبهه خیره نماینده است. این آثار از نظر فناوری تهویه هوا در نقاط گرمسیری در نوع خود بی نظیرند.

گفته می گردد تعداد چاه های طلا به تعداد روزهای کبیسه یک سال شمسی 366 حلقه بوده و در گذشته در هرروز از سال درپوش یکی از آن ها را باز و از آن استفاده می کردند. برخی به غلط و به علت ارزش بالای آب در جزیره واژه طلا را به آن اطلاق می نمایند، در حالی که صحیح آن تلا= تل او = TAL EAU تل آب و (او) به معنی آب (به زبان پارسی قدیم و فرانسه امروزی) است.

اگر علاقه دارید از روستای زیبای لافت بیشتر بدانید، مقاله خلیج فارس را بهتر بشناسیم؛ آشنایی با روستای لافت را مرور کنید.

سدهای ساسانی و هخامنشی در قشم

در قشم آب شیرین برای نوشیدن انسان، حیوان و گل و گیاه ارزش حیاتی دارد. از ایام قدیم با ساخت سد در تنگه ها، راه ها و دره ها، آب های شیرین فصل بارانی را جمع آوری و به تدریج به مصرف شرب و کشت می رساندند.

سد پی پشت جزیره قشم

سد پی پشت در نزدیکی روستای پی پشت، در 37 کیلومتری شهر قشم و 28 کیلومتری فرودگاه بین المللی قشم در شمال جزیره واقع شده است. در مدخل تنگه، تأسیسات تقسیم آب این سد تاریخی از دوره ساسانی به چشم می خورد.

سد گوران جزیره قشم

سد گوران در 78 کیلومتری شهر قشم و در کنار روستای گوران در نزدیکی جاده طبل- باسعیدو واقع شده است. سنگ بنای اولیه سد به دوران گوران (گبران یا زرتشتیان) و هخامنشیان مربوط می گردد.

در جزیره قشم آثار تاریخی حاکی از تمدن و شهرنشینی دوران وجود دارد. وجود لوحه ای به خط کوفی در یک مسجد قدیمی داخل جزیره موسوم به گوشه (مشهور به شیخ به رخ) حاکی از آن است که این مسجد در سال 244 قمری تعمیر شده و قبل از آن آتشکده بوده است.

قلعه پرتغالی های قشم

در پایانی شمال شرقی جزیره قشم، یک قلعه قدیمی و مخروبه وجود دارد. این قلعه را در سال 1030 هجری قمری (میلادی 1621) به دستور پادشاه پرتغال، به عنوان دژ نظامی برای کنترل ترافیک دریایی منطقه هرمز و خلیج فارس دربندر قشم ساخته اند. این قلعه در سال 1622 میلادی به دست سپاهیان ایران فتح شد. قلعه مذکور دو حصار و برج هایی در چهر گوش دارد. در پشت حصار بیرونی قلعه، خندقی وجود داشته که اینک پر شده است. طبق تحقیقات آنوبانینی دیوار سازی قلعه با سنگ های مرجانی و سنگ لاشه و ملاط گچ و ساروج به شکل بناهای عهد ساسانی انجام گرفته است. در میان خرابه های قلعه هنوز هم تعدادی لوله زنگ زده توپ وجود دارد. چهار لوله از این لوله ها را در اطراف در ورودی پاسگاه های قدیمی شهر قشم و لافت نصب نموده اند و چند لوله توپ دیگر نیز به بندر لنگه حمل شده است.

نیایشگاه ناهید در جزیره قشم

در تپه کولغان در 2/5 تا 3 کیلومتری شمال غربی شهر قشم و در سر راه جاده درگهان، زرتشتیان به پرستش خداوند می پرداخته اند و از کوچه های این شهر چشم انداز دریای پارس چشم ها را نوازش و دل ها را آرامش می داده است.